Предыдущая публикация
ИШҚ БУ...
26 марта 2022 от Муаллиф: Саида ҚОРАБОЕВА (SAIDA AZIZ)
5 _ 6 қисмлар
***
Тонг. Икки кун узлуксиз ёққан ёмғирнинг ҳиди ҳали ердан кўтарилмаган. Намчил ҳаво. Лекин қуёшнинг кўриниш бериши инсон боласи қалбига шодлик улашади. Офтоб зиёси башариятга баравар нур таратади. Ҳашаматли ҳовлию, хароба кулбага ҳам бу нурлар бир хил тақсимланади. Офтоб нури ўхшатиш мумкин бўлса, худдики меҳрга ўхшайди. Бу меҳрга эса ёшу қари, бо-ю камбағал, соғлом-у носоғлом бирдек муштоқ. Айнан меҳрдан яйраб-яшнайди. Икки кунлик ёмғирдан сўнг кўриниш берган қуёш ҳам инсон қалбини меҳрдек иситиб юборганди.
Абдулҳамид ва Абдулазиз бомдод намозидан сўнг оналарига сездирмай кўчага чиқиб кетишди. Қуёш кўтарилиб, заминни ўз зиёси билан мунаввар этган лаҳзаларда икки ўғил қўлларида гулдасталар билан кириб келишди.
Бу вақтда Муаттар хоним умр йўлдошининг меҳридан сармаст бўлиб турганди. Ўз хоналарида Маҳмуд ҳожи аёлини таваллуд айёми билан қутлади.
- Сизни тақдиримга ёзган Роббимга чексиз ҳамдлар айтаман, Хоним. Сизни учратган кунимга минг шукр. ИншаАллоҳ Эгам иккимизни жаннатда ҳам бирга бўлишимизни насиб қилсин! – деганча жуфти ҳалолининг пешонасига лаб босди эр. Муаттар Хоним ял-ял ёниб турган атиргул мисоли турарди.
- Сизнинг ҳам борингизга шукр! Тақдиримдан миннатдорман, - деганча эрининг кўксига бош қўйди аёл. Мижжаларида ёш қалқиди. Тўрт мучал ёшини нишонлаётган Хоним ортида суянчи, бош қўядиган ҳақиқий елкаси борлигини ҳис қилиб яшади. Шу дақиқ фурсатларга жуфтининг эътибори, меҳри, лутфи туфайли эришди. Қаердадир ўқиганди: “Яхши умр йўлдош ҳам ризқ”. Аллоҳи Таоло умр йўлида ўзини мана шундай ҳамкор билан ризқлантиргани учун ҳар сонияда шукр айтади.
Оилада аёлга муносабатни Эркак киши шакллантиради. Агар у аёлига гўзал муносабат кўрсатолса, бошқа оила аъзолари ҳам шу тутумни олишади. Отасининг этиромини кўриб улғайган ўғиллар ҳам Муаттар хонимни шундай ардоқлашарди. Ҳожи ва Хоним бир-бирларини алқаб турган кезда дераза ойнаси чертилди.
Аёл дарҳол кўзларини артиб эрига қаради. Иккиси ҳам ўғилларнинг ишорасини тушунишди. Эшикни очиб, ташқарига чиқишди.
Абдулазиз оппоқ атиргуллардан катта гулдаста яссатирган. Ўртасида қизил ғунчалардан “Волидамга” деган ёзув турарди. Абдулҳамид эса ранг-баранг лолалардан гулдаста тайёрлатганди. Онаси гулларни яхши кўришини икки ўғил ҳам билишарди. Лекин ҳар ким ўз танлови билан гулдаста харид қилган. Қушнинг икки қаноти икки томондан унга парвоз завқини ҳадя этганидек, ўғиллар ҳам Муаттархонимнинг икки қаноти янглиғ ёнида туришарди. Иккиси икки томондан онани қучоқлашди. Таваллуд куни билан табриклашди. “Бахтимизга саломат бўлинг”, деб юз-кўзларидан, қўлларидан ўпишди.
Абдулазиз совғага деб бежирим қутини узатди. Абдулҳамид эса конвертни тутқазди. Маҳмуд ҳожи кулимсираб турган аёлига ҳазил қилгиси келди:
-Мана , Хоним, совғалар... муборак бўлсин. Мен бермасам ҳам бўлаверар экан... Қани, конверт ичида нима боракан, очингчи...
Онаизор қўлидаги гулдасталарни нарироқда кузатиб турган уй ёрдамчиси Шоҳидага тутқазди. Аввал тўнғич ўғилнинг ҳадясини кўрди. Волидасининг кумуш ёқтиришини билган Абдулазиз катта баргни эслатувчи кичкина тошчалари бор кумуш тўғноғични олганди. Бежирим туҳфа онаизорга жуда маъқул келди. Дарҳол кўйлагининг четига тақиб олди.
- Раҳмат, болажоним. Тупроқ олсанг, олтин бўлсин илойим.
Сўнг четлари ҳошияли катта конвертли очди. Ичида икки кишилик машҳур санъаткорнинг концертига чипта турарди. Абдулҳамид бошини қашлаб, кўзини ерга қадади.
- Раҳмат, болажоним. Тани жонинг саломат бўлсин.
- Маданий ҳордиқ чиқараркансиз, онаси, - деб қўшимча қилди ҳожи.
- Яхши қилибсан, жоним болам. Ўзим ҳам афишасини кўриб, бир кўнглимдан ўтказгандим. Анчадан буён энди концерт бериши...
Оила жамулжам бўлиб, нонушта қилишди. Кутилмаганда Абдулазизнинг телефони жиринглади. Опаси Фотима экан. Онасини қутлаш учун хориждан қўнғироқ қилаётганди. Абдулазиз телефонни онасига тутқазиб, ўзи кийимларини алмаштиргани ичкарига кириб кетди.
***
Профессор Абдуллаев яёв юришни ёқтирарди. Уйи ва университет ораси беш бекат. Атайин барвақт туриб, нонуштадан сўнг, ишга отланарди. Ўз хаёллари билан овора бўлиб келаётган ўқитувчини ҳеч ким аудиторияда жуда талабчан инсон эканлигига ишонмасди. Майда қадам ташлаб, атрофни кузатиб келишни ёқтирарди.
- Ассалому алайкум. Устоз, юринг бирга кетамиз – деди самимийлик билан. Профессор Абдуллаев унга кулиб қўйди. Паст овозда алик олди.
- Кетаверинг, мен яёв юришни яхши кўраман...
- Ҳаво салқинку... юринг... – машинага қайта ўтиришга иккиланди йигит. Қолаверса профессор унинг илмий раҳбари ҳам эди.
- Мана шу ҳаво менга ёқаяпти. Сиз бораверинг, дарсга кечикманг. Менинг биринчи парам йўқ бугун...
Ноилож қолган Абдулазиз “Майли, узр унда”, деганча машинани ҳайдаб кетди. Йигитнинг ортидан қараб қоларкан, Абдуллаев ўзининг ёшлигини эслади. “Худди шу йигитдек эдим бир вақтлар... Барака топгур, яхши бола. Ҳурматни ҳам, ўқишни ҳам жойига қўяди. Отасига раҳмат”,
Йўл четидаги сунъий майсаларга қараганча, бир муддат нафас ростлади. Бундан 30 йил илгари ўзи ҳам талаба эди. Лекин унда ҳеч нарса бўлмаганди. Вилоятнинг олис туманида келган йигит ётоқхонада яшарди. Ёлғизгина онасини ташлаб, шаҳарда ўқишга интилганди. Астойдил ўқиди, изланди. Профессорликни ёқлади ҳатто. Унинг шогирдлари хорижий компанияларда ишлашади. Кўплаб талабалари чет элда яшашади. У бир вақтлар ўзи истагандек “Профессор Абдуллаев” мақомига эришди. Лекин...
Гулҳиданинг ҳаяжони босилмасди. Илк марта катта саҳнага чиқиши. Илгари кичик саҳаналарда рақс ижро этганди, аммо таниқли қўшиқчининг концертида биринчи марта қатнашиши. Отаси бор вақтда у профессионал рақсда қатнашолмади. Отаси очиқчасига бўлмасада, аммо онаси орқали қаршилигини билдириб турарди. Бошқа соҳада ишлашига тўғри келди. Аммо шу соҳада ўқигани ва яхши кўргани учун воз кечолмасди. Отасининг вафотидан сўнг Гулҳида қандайдир тадбирда Жамила опа билан танишиб қолди. Қизнинг маҳоратини кўрган балетмейстер дарҳол ўз ансамблига таклиф қилди. Мана энди бир вақтлар қилинган орзуси амалга ошади. У ҳам катта саҳнада ўзи истагандек мазза қилиб рақс тушолади.
Концерт бошланишига яна бир соат вақт бор. Ҳар бир одам ўз иши билан банд. Биринчи кун бўлгани учун ҳамманинг кўнглида ҳаяжон ва хавотир бор. Парда ортида саҳнани кузатаркан, юрагида ширин орзиқишни ҳис қилди. Ёнига кимдир келиб турганини пайқамади ҳам.
- Ҳаяжонланяпсизми? – берилган саволдан ёнига ўгирилди қиз. Қўриқчи йигит кулимсираб турарди.
- Мен чин дилдан... сизга омад тилайман.
Чорасиз қолган Гулҳида шоколадни олди. “Раҳмат” деганча пардозхона томон югуриб кетди.
***
Концерт бошланди. Гулҳида якка рақсга берилиб, завқ билан рақсга тушди. Қўшиқчининг янги таронаси томошабинларга маъқул келди, чоғи роса қарсак чалинди. Дилзодахон “Бу қарсаклар сизга”, деб раққосага лутф кўрсатганда қизнинг қувончдан кўзлари ёшланди. Қарсак чалаётганлар орасида Муаттархоним ҳам бор эди.
Мактаб давридаги барча тадбирлар Муаттарнинг рақси билан янада жонланарди. Рақсдаги ҳар бир ҳаракатни такрорлаш учун у соатлаб кўзгу олдида турарди. Рақс шунчаки ўйин эмас эди қиз учун. Ҳозир ҳам рақс шунчаки ўйин эмас. Гарчи ўзи рақсга тушмасада, аммо рақсга санъат сифатида баҳо берарди аёл. Гулҳиданинг ҳар бир ҳаракатини кузатиб турди. Ҳақиқатан рақс қўшиққа мос тарзда ижро этилганди. Аслида ҳар бир рақс маълум билан психологик ҳолатни ўзида ифодалайди. Дейлик, “Тановор”да аёлнинг руҳий кечинмалари, ҳолати, гармонияси акс этади. Бу ҳаракатлар ёрдамида амалга ошириладиган нозик санъат тури. Уни ўйинчилик билан алмаштириш керак эмас. Муаттар хоним шундай фикрлар асосида Гулҳиданинг рақсларини кузатарди.
***
(Давоми бор)
ИШҚ БУ... 6_ қисм
29 марта 2022 от Муаллиф: Саида ҚОРАБОЕВА (SAIDA AZIZ)
***
Концерт тугаб, мухлислар зални тарк эта бошлашди. Гулҳида дарров кийимларини ўзгартириш учун пардозхонага ўтди. Биринчи навбатда Жамила опа уни табриклади.
- Гули, баракалла! Жуда чиройли чиқди. Яна уч кунни ўтказволсак, бўлди. – уни қучоқлаб, ўпиб қўйди рақс устози.
- Опа, жуда ҳаяжонландим. Билиндими сизга? Негадир қалтирадим ҳам... – деганча либосини алмаштира бошлади Гулҳида
- Ҳечқиси йўқ. Ҳаммада бўлади. Ҳатто қўшиқчининг ўзида ҳам ҳаяжон бўлади. Ҳаяжонсиз саҳнага чиқиб бўларканми? Дилзода росса хурсанд... – бирин кетин қолган раққосалар ҳам пардозхонага киришди.
- Бўпти, ойингга салом айт. Яхши бор, - деганча пардозхонадан чиқиб, саҳна томон бурилди Жамила опа. Гулҳида эса чиқиш эшиги томон юрди.
***
Томошабинлар концерт залдан чиқиб келишаётган пайтда яна осмон чоклари сўкилиб, ёмғир ёғарди Ини тўзиган чумолиларни кўрганмисиз? Худди шундай манзара акс этарди бу жараёнда. Ёмғирдан паналаш учун кимдир югурган, кимдир соябон очган.
- Алло, ойижон. Катта афишанинг ёнида турибман. Шу тарафга қараб юринг, - гўшакдан Абдулазизнинг овози эшитилди.
- Хўп, болажоним, хозир... – деганча икки аёл йигит айтган томонга ошиқишди.
Абдулазиз онаси ва холаси ўтиргач, машинани юргазди. Машиналар кўплиги учун тиқилинч юзага келганди. Абдулазиз атрофни кузатаркан, бехосдан кўзи ўша куни учратган қизга тушди. Қизнинг қўлида соябони йўқ. Ёмғир савлагандек ёғар, у эса тезроқ кетишга шошиларди. Йўл бўйида машина тўхтатиш учун қўл кўтариб турганди. Абдулазиз қизнинг ёнига бориб тўхташга онасидан хижолат бўлди.
- Ўғлим, машинангни тўхтат, шу қизни олиб кетайлик, - деди. Абдулазиз ялт этиб олд ўриндиқда ўтирган онасига қаради. – Ёмғирда ивиб кетибди.
- Хўп, деганча, тормозни босди йигит.
Гулҳида тўхтаган машина ёнига келди.
- Юринг, қизим, ташлаб қўямиз, - деди онаизор унга ачиниш билан боқаркан. Гулҳида аёлларни кўриб, машинага ўтирди.
- Ассалому алайкум! – қизнинг сочлари ёмғирдан ҳўл бўлиб кетганди.
- Ваалайкум ассалом! Қайси томонга борасиз, қизим? – савол берди Муаттархоним.
- Йўлимиз бир экану... Ёмғирда қолиб, шалаббо бўлибсиз.
Абдулазиз бу гал беихтиёр машина ичидаги кўзгудан қизга ўғринча назар ташлаб қўйди. Қиз ҳақиқатдан гўзал эди. У ойнадан ташқарига қараб, ёмғирни кузатиб кетарди. Ўртадаги сукунат Абдулазизга ёқмади.
- Ойижон, концерт яхши бўлдими? - онасини саволга тутди.
- Вой, росса яхши бўлди. Бирам мазза қилдим. Иккинчи қаторнинг нақ ўртасида экан. Ўзиям берилиб томоша қилдик.
- Хола, сизгачи, ёқдими? – орқа ўриндиқда индамай кетаётган Мунаввархонга кўзгу орқали қараб савол ташлади йигит. Шу баҳона холанинг ёнидаги қизга яна назар ташлади. Бу гал қизнинг кўзлари билан тўқнашиб кетди. У ҳам савол бераётган йигитни кузатиб турганди. Шу тобда Гулҳида бу ҳайдовчини таниганди. Совуқ кунда уйигача элтиб қўйган савобталаб инсон эди. Бугун ҳам Худо шу ҳожатбарорни рўбаро қилди.
- Яхши, зўр, - деб қўйди камгап Мунаввархон.
- Айниқса, Муҳаббат қўшиғига ижро этилган рақс ҳаммасидан ёқди менга, - қўшимча қилди Муаттархон. Гулҳида бу эътирофни эшитиб, ним табассум қилди. Гап унинг рақси ҳақида кетаётганди. Бутун танаси қулоққа айланиб қолгандек, томошабин аёлнинг сўзларини тингларди.
- Ойижон, сиз рақсни яхши кўрасизми? – ҳайратланиб сўради йигит онасидан.
- Эй, жиян бир пайтлар онанг шунақа чиройли рақсга тушардики, манаман деган балейтместерлар ҳам қойил қоларди, - деб кулиб қўйди Мунаввархон.
- Ҳа, энди у пайтлар ёш эдикда... Рақс ёшликка ярашади. Нима дедиз, қизим? – секин ортига қараб савол ташлади Муаттархон. Гулҳида аввалига гапиришга истиҳола қилди, тортинди. Лекин гап унинг соҳаси ҳақида кетаяпти. Нега жим туриши керак?
- Аслида рақс ёш танламайди. У инсонга енгиллик, кайфиятга кўтаринкилик беради. Мен ҳақиқий профессионал рақсни назарда тутяпман.
- Тўғри айтасиз. Менам сизга бир гапни айтайми? – деди Муаттархоним сирли оҳангда. Қиз ҳайрон бўлди.
- Майли...
- Мен сизни танидим. Муҳаббат қўшиғига сиз рақсга тушдингиз...
Гулҳида уялинқираб, бошини эгди.
Бу гапни эшитиб, Абдулазиз ғайришуурий тарзда тормозни босиб юборди. Мунаввархон ва Гулҳида қаттиқ силтаниб, бошларини олд ўриндиққа уриб олишди.
Яхшики ортда ҳеч қандай машина йўқ эди. Ҳеч қандай ҳодиса содир бўлмади. Лекин йигитнинг қалбида гўёки чақмоқ чалгандекҳолат бошлаганди. Ёмғир эса янада тезлашгандек бўлди.
- Узр, онажон ! Қизил ёниб қолди. Ўтиб кетаман деб ўйлагандим.
Абдулазиз қизнинг раққосалигини эшитиб, ғалати аҳволга тушганди. Кутилмаган жавоб эди бу йигит учун. Бир неча кундирки ороми бузилган. Хаёлларини тез тез банд этиб олаётган бу парисиймонинг касби унга ёқмади. Минглаб кишилар ёнига чиқиб турфа ҳаракатлар билан ҳар кимнинг нигоҳини ўзига қаратиш, деб биларди у раққосаликни... Яна ўша илк кунгидек ақл ва қалб орасдиаги даҳанаки жанг бошланди. Лекин йигит бу жангни ташқарига кўрсатишни истамай, жим кетишни маъқул кўрди.
Бироздан сўнг Гулҳида паст овозда:
- Шу ерда тўхтаворинг... деди.
- Қизим, уйингизгача опкириб қўяйлик... яқинми? Ёмғирни қаранг... – ҳайрихоҳ оҳангда гапирди Муаттархоним.
- Раҳмат, холажон, манави кўчадаги учинчи уй. Югуриб кириб кетаман. Раҳмат. - У пул олиш учун сумкасини очаётган эди Абдулазиз дарҳол фаҳмлади.
- Пул керакмас. Тушаверинг, - деди. Гулҳида миннатдорчилик билдирганча машинадан тушди. Кўча бўйлаб югуриб кетди. Оппоқ “Каптива” жойидан қўзғолди.
***
Профессор Абдуллаевнинг тонгга яқин кўзи илинди. Туни билан ёққан ёмғир уни ухлатишга қўймади. Бир неча таржима ишлари бор эди. Шуларни ёзди. Талабаларнинг Телеграм мессенжири орқали ташлаган диссертиация ишларининг хомаки нусхаларини кўздан кечирди. Бир талай жавоб ёзди. Етти нафар талабаси ичидан фақат икки нафарининг ишини “пичоққа илинадиган” деб баҳолади. Қолганлар меҳнат қилишни исташмасди чоғи, тайёрини кўчириб қўйишарди. Самадов Абдулазиз ва Носирова Дилбаргина унга муносиб талаба бўла олишга интилишаётганди.
Профессор кўзойнагини олиб, кўзларини ишқалади. Балконга чиқди. Ёмғир тинган. Тозза, ғуборсиз ҳаво. Тўйиб тўйиб симиргандек ҳидласанг.... Булутлар ҳам ғойиб бўлибди. Бир-икки юлдузчалар ёғду сочишяпти... Ҳали шаҳар чироқлари ўчмаган. “Тонг ёришиш арафасида тун янада қуюқлашаркан, дейишарди. Шудирда қуюқлашган тун”, деб қўйди ўзича. Эти жунжикиб, ичкарига кирди.
Охирги пайтларда негадир кечаси уйқу келмай қийнайди. Ёлғизлиги учундир балки....
“Ёлғизлик... ким учун сокин муҳит, ким учундир азобли сукунат!” деб ёзиб қўйди кундалигига. Ўринга ёнбошларкан, хотира сандиғи очила бошлади.
Талабалигида Санобарни яхши кўрарди. Қиз ҳам унга бефарқ эмасди. Иккисининг ҳам орзулари бир олам бўлганди. Бироқ олис қишлоқдаги онаизор Олимни бир кўзлаб катта қилгани учун, ўзи айтган қизга уйланишини талаб қилди. У вақтда Профессор Олим Абдуллаев шунчаки Олим деган талаба йигитча бўлганди. Тўртинчи курсни тамомлаш арафасида тўй бўлди. Олим қишлоқдоши Насибага уйланди. Лекин бу ҳақда Санобарга оғиз очмади. Насибани қишлоқда онасининг ёнида қолдириб, ўзи бешинчи курсни ўқиш учун шаҳарга келди. Йигит Санобарсиз яшай олмаслигини тушуниб етганди. Санобар етим эди. Тоғасининг қўлида, янганинг тазъйиқлари остида улғайган қизни Олимнинг муҳаббати асирага айлантирганди. Икки ёш, ҳеч кимга билдирмай никоҳ ўқитишди. Иккиси ҳам курсдошларга сездирмай, ижара уйга чиқиб кетишди. Лекин ойни этак билан ёпиб бўлармиди. Қайсидир қишлоқдоши икки ёшни бирга кўриб қолиб, онасининг қулоғига етказибди. Онаизор ўқишга келиб шунақанги тўпалон қилдики.... Олим ўқишдан ҳайдалиб кетишига бир баҳя қолди. Аслида йигит жуда тиришқоқ талаба бўлгани учунгина ҳайфсан билан қутулди.
Онаизор тек ўтирмади. Ўзи билан эргаштириб келган Насибани Олим яшаётган ижара уйга кўчириб келди. Олим ҳали йигирма бешга кирмай қўшхотинлик бўлди, қолди.
Санобарни қайнона бўлмиш ҳайдаб чиқарди. Унинг ҳомиладорлигига ҳам эътибор қилишмади. Кунда-кунора ўқишда кўришиб қолишганда Олим қизнинг ёнида ўзини айбдор санарди.
- Қўйинг, Олим, бўлди. Боринг, ўша уйланган аёлингиз билан яшанг. Мени ўз ҳолимга қўйинг, - деб Санобар уни ўзидан итарарди.
Орадан ойлар ўтиб, кутилмаганда онасининг тоби қочди. Ўлими яқинлашганини сезган она тез қишлоққа олиб кетишини талаб қилди. Чорасиз қолган ўғил, бир неча ойга академик таътил сўраб, ўқишни вақтинча тарк этишига тўғри келди.
Онаси ва хотини билан қишлоққа қайтди. Санобар эса шаҳарда... ой куни яқин, ёлғиз қолганди.
Орадан бир неча ой ўтиб, онасининг маъракаларини ўтказиб, хотини билан ҳам ажрашиб қайтган Олимни Санобарнинг ўлими билан қаршилашди. Туғруқ оғир кечган. Она кўп қон йўқотган. Ва туғруқ столида жон берганди. Бу хабар билан Олимнинг бошига осмон қулагандек бўлди. Дунёларга сиғмади. Тириклигидв қадрига етмагани, асрай олмагани Санобарга бир умрлик аза тутишни ният қилди. У бошқа ҳеч кимга уйланмади. Бутун диққатини, эътиборини фақат ўқишга, илмга қаратди. Каръера қилиш истаги билан яшади. Қалбидаги оловни шу билан ўчирмоқчи бўлди.
Бир неча йиллардан сўнг у доцент Абдуллаев бўлиб танилганда, Санобарнинг яқин дугонаси Рихсихонни учратиб қолди. Рихсихон унга кутилмаган янгиликни айтди. “Бола соғлом туғилганди. Лекин биз Санобар билан бўлиб, боладан хабар ололмадик. Кейин суриштирсак, уни қандайдир оила боқиб олибди”. “Қизмиди ё ўғилмиди?” сўради хабарни эшитиб қувонган Олим Абдуллаев. Аёл эса елка қисди: “Тўғриси дугонамнниг ўлимидан чуқур қайғуга тушиб, нима туққани билан ҳам қизиқмабмиз. Лекин сиз ўша кунги архивни кўтартириб топсангиз бўлади”, деди. Бироқ изланишлардан бир иш чиқмади.
Хотираларга ғарқ бўлган кўйи профессор Абдуллаев тонгга яқин ухлаб қолганини сезмади ҳам.
***
(Давоми бор)
#КамилаИшқБу
Следующая публикация
Нет комментариев