"Марий Эл" газет - поро йолташет

У Торъял районлан – 100 ий Эртыме корно «Первый Май» колхозлан 95 ий темын У Торъял районысо «Первый Май» озанлык 1928-1933 ийлаште шочшо 24 изи озанлык негызеш ышталтын. Тунам кажне ял посна озанлык лийын: Семисола – «У ял», 1931 ий апрель, Кӱшыл Чӱксола – «Первый Май», 1928 ий декабрь, Ӱлыл Чӱксола – «Чӱксола», 1933 ий январь, Шӱкшан – «Пролетарий», Шӱкшандюнь – «Шӱкшандюнь», Лебедево – «Смычка». Вара нуно «Первый Май» колхозыш ушненыт.

ПАЙДАЖЫМ… ИЛЕНА ДА УЖЫНА Кеҥеж тӱҥалтыш гыч россиян-влакын илышышкышт иканаште икмыняр кугу вашталтыш пурталтеш. Элыштына страховой пенсийым кугемдат, неле походым организоватлыше-влак деч пеҥгыдынрак йодаш, единый пособийым у семын шотлаш, кеҥеж верандылаште алкогольым ужалаш тӱҥалыт. Тыгак 12 июньышто Российын кечыж лӱмеш ик кечым канаш пуат. М.ИВАНОВАН фотожо/ "Марий Эл" увер агентстве https://xn--80aaajllkisg9bu3m.xn--p1ai/pajdazhym-ilena-da-uzhyna/

«Полыш кидым шуялташ эре ямде улам» Кодшо кеҥежым Шернур посёлкын ик уремже дене эртен кайымем годым йошкар кермычан пӧрт воктене мотор пеледыш-влакын кушмыштым шекланышым. «Могай сылне!» – шоналтышым тунам семынем. Ты сурт воктене шошым, кеҥежым да шыжым шинчам тӱрлӧ пеледыш эре куандара. Ты моторлыкым ончен куштышо еҥ дене лишкырак палыме лияш кумыл лекте. Тыге ме Йошкар-Олаште ик мероприятийыште тений вашлийынна. Тудо эше волонтёр сомылымат шукта улмаш. Мутем тачысе унана – Маргарита ТОКТАРОВА нерген. Кумданрак комментарийысе ссылке почеш лудын кертыда.

У Торъял районлан – 100 ий ИП Алгаева И.А. «Авам изинек мылам ӱдыкта ыле…» Агрономлан тунемше самырык ӱдыр нӧшмым ужалаш тӱҥалын. А тунем пытарымеке, икмыняр ий гыч нӧшмым да сад-пакча ӱзгарым ужалыше кевытым почын. Шоналташ гын, тыгай кевытше республик мучко шагал мо? Шагал огыл, но тыгай ужалышыже шагал – тудо ямдым ужалыме дене гына ок серлаге, мо лиймыжым шкежат ончен кушта да тыге агроном семын тунеммыжлан пайдалын эҥерта. https://газетамарийэл.рф/avam-izinek-mylam-ӱdykta-yle/

Ончыл озанлыкыште «Жапын ойыртемжым шотыш налына», – манеш Морко районысо «Передовик» ялозанлык артельым вуйлатыше, Кугыжаныш Погын депутат Ю.Игнатьев. Тиде артель республикысе тӱшка озанлык-влак коклаште ик эн ончыл радамыште ошкылеш. Тыште пасу пашаштат, вольык озанлыкыштат сай лектышыш шуын толыт. Мо кӱшеш тыгай ошкылым ыштеныт? Тидын нерген каласкалаш газет пашаеҥ В.Смоленцев озанлык вуйлатыше Ю.Игнатьев деч йодын. – Юрий Арсентьевич, тенийысе шошо ага поснак ойыртемалтше. Шошо эр тольо гынат, вӱдыжгӧ игечылан кӧра пасушко алят (7 майыште вашлийын мутланенна) шот дене лектын огыда керт. Тыгеже почеш кодашат лиеш огыл мо? – Кундемнан ойыртемжак тыгай: пасу-влак чодыра воктене верланеныт, тушто вӱдыжгӧ, сандене ола воктенысе озанлык-шамыч дене таҥастарымаште нурыш ик-кок арнялан варашрак лектына. Ончычсо ийлаштат тыгак ыле. Чылажат пӱртӱсын вийже дене кылдалтын. Эше жап шот дене почеш кодын огынал. Мланде кошкен шуэш гын, пашашке рӱж ушнена. Урлыкашым тӱрыс ситарыме, куатле техникына ямде. Тений икияшым 3,7 тӱжем гектарыш вераҥдышаш улына. Шеҥше велнысе ончычсо колхозын мландыжым налмекына, кушкылым ончен куштымо кумдык вич тӱжем гектар марте ешаралте. Ончычшо 2,6 тӱжем гектар лийын. – Тыгай вашталтыш деч вара артельын илышыштыже ойыртем шижалтеш, очыни? – Пасуна ончычсо наре лийме жапыште ме улшо вольыклан кургым лачак талуклан ситышым гына ямдылен кертынна. Ынде тидын шотышто тургыжланышаш уке. Озанлыкна сайын вияҥын кайыже манын, ме 800-1000 ушкалым ашнышаш, тудым пукшен лукташ кургым ямдылаш 5-7 тӱжем гектар мландым курал-ӱдышаш улына. Ме вольык озанлыкым вияҥдыме тӱҥ корным ойырен налынна, сандене пасуна фермылан пашам ышта. Таче экономикыште сӱрет тыгай: куатет изи гын, тыгай вий дене илен лекташ неле. Рынке саманын ойыртемже тыште: лачак шуко продукцийым ыштен налше коллектив гына илен лектеш. Шукырак оксам ыштен налын, тиде финансым кучылтын, умбакыже вияҥаш лиеш. Мемнан воктенсе озанлык-влак изи улыт ыле, сандене кугу нелылыкыш логалыныт. Кызыт ушкална вичшӱдӧ наре вуй уло. Умбакыжат ешарен кертына ыле, но вӱтана-влак огыт сите. А кызыт кугу да чапле вӱтам чоҥаш оксам муаш куштылгак огыл. Такшым ме Унчышто изи вӱта-влакым чоҥаш тенийысе планышкына пуртенна. Ончыкыжымат тыгай план деч огына кораҥ. – Таче ялыште ик эн кугу проблеме – механизатор ден вольык ончышо-влак огыт сите. Тендан дене могайрак сӱрет? – Тидын шотышто тыгерак каласем. Кадр йодышым лачак производствым модернизироватлыме, уэмдыме кӱшеш гына рашемдаш лиеш. Мутлан, мемнан дене ӱдымӧ пашам куатле кок агрегат гына шукта. Ондак вич-шым агрегат дене ӱдымӧ. Ик куатле сеялке суткаште 250 гектар марте урлыкашым вераҥден кертеш. Ондак тынарак кумдыкыш ӱдаш вич механизатор, лу сеяльщик кӱлын. Ынде ик тракторым смена дене кок механизатор виктара. Машина ӱдышӧ агрегат деке урлыкашым конден, вигак бункерыш тема. Чыла пашам агроном эскера. Лачак шагалрак вий дене шукырак пашам ыштыме йӧн гына ынде ончыл верыш лектеш. Ондак ялыште калык шуко лийын. Пашашке еҥ-влакым ойырен налын кертынна. Кызыт самырык-влак шочмо кундемеш кодаш огыт тырше, ӧрдыжкӧ каят. Вес могырым шоналташ гын, ялыште шуко еҥ кодеш гын, кызытсе гай модернизаций, компьютеризаций, цифровизаций пагытыште чыла еҥланак паша вер ок лий. Кызыт яллан кӱлыт кугу шинчымашан специалист-шамыч. Вет кажне ийын илышыш вашталтыш шыҥа, эсогыл тунем толшо кӱшыл шинчымашан специалистымат паша верыштак туныкташ логалеш. Пытартыш жапыште мемнан деке кок самырык специалист толын. Инженер-механиклан Семён Петухов ышташ тӱҥалын. Кӱшыл шинчымашан агроном Василий Ефремовлан тыгак кугу ӱшаным ыштена.

Пеледыш пайрем тӱрлӧ калыкым ушен 25 майыште Ленинград областьысе Всеволожск олаште Юбилейный площадьыште «Пеледыш пайрем-2024» шке йырже тӱрлӧ калыкым чумырен. Тудым Санкт-Петербургысо «Ший корно» НКА-н чолга еҥже-влак эртареныт. Пайремым почмо годым Ленинград областьысе верысе самоуправлений, Показать ещё

Пашажым акленыт 24 майыште Волжский район Кугу Корамас школын пырдыжешыже туныктышо, тренер Аркадий Яковлевлан мемориал оҥам почыныт. Аркадий Петрович шочынжо Сотнур села гыч. РСФСР Калык просвещенийын отличникше жапше годым ГТО-н отличникше, Ворошиловский стрелок лийын. Тунеммыж годымат, пашам ыштымекыжат, чолга айдеме военно-патриотический мероприятийлаште участвоватлен. Фронтыш шокшо вургемым, посылкым, оксам поген колтеныт. Сарын икшывыже изинекак кугыеҥ семынак пашам ыштен: колхоз пасушто мландым куралаш, пырчым ӱдаш, шудым поген налаш полшен, пуымат ямдылаш логалын. Школ деч вара, 1945 ийыште, Пушкино оласе военный училищыш тунемаш пурен, но тӱрлӧ амаллан кӧра, тудым кудалтен, Йошкар_оласе МГПИ-ште шинчымашыжым келгемдаш тӱҥалын. 1947 ийыште «За доблестный труд в Великой Отечественной войне 1941-1945гг.» медаль дене палемдалтын. Сотнур районышто спорт инструктор пашам шуктен. Тудо спортын тӱрлӧ видше дене пеҥгыде кылым кучен, сай результатым ончыктен. 1967-1973 ийлаште Кугу Корамас кыдалаш школышто физкультурым туныктен. Тудын тӱҥалтышыж да тыршымыж дене районышто веле огыл, республикыште, тудо жаплан ик эн чапле стадионым ыштеныт. Тунемше-шамыч ты стадионышот идалыкын тӱрлӧ пагытыштыже физически шуаралтыныт. Тиде кундемыште ече, куштылго атлетике, футбол, волейбол сайын вияҥын. 1968 ийыште ты школын спортсменышт футобол дене районын, варажым Марий АССР-ын чапшым РСФСР-ын центральный зоныштыжо араленыт. Кугу Корамас школын «Спутник» командыже республикыште «Шӱштӧ мече» турнирыште кум гана чемпион лийын. Рвезе-влак Муром олаште, Пензыште вий-куатыштым тергеныт, кокымшо верыш лектыныт. Тунам командыште Н.Оляшев, Г.Эшкинин, А.Соловьёв, А.Давыдов, Э.Ефремов, Г.Павлов, А.Яндемиров, В.Морозов, О.Яндубаев, В.Яндубаев, А.Александров, И.Ямбердов модыныт. Сай кӱкшытыш шумыжлан, пашаштыже сай результатым ончыктымыжлан 1972 ийыште Аркадий Яковлевым РСФСР Калык просвещенийын отличникше значок дене наградитленыт. Самырык тукымым куштымаште, воспитатлымаште туныктышын пашаже нимучашдыме. Тидым Аркадий Петрович шке пашаж дене пеҥгыдемден. Чолга, уста тунктышо, спорт энтузист, «Спутник» командын тренерже дене палдарымыжлан, тудын нерген уверым район архивыште кычалмыжлан спортын ӱшанле таҥже, краевед Вячеслав Мартьяновлан тау. Е.Эшкинина ямдылен

Аважын пӧлеклыме тувыр – эре пеленже Йошкар-Олаште тений кеҥежым «Марий калыкын легендыже-влак» пу скульптур всероссийский фестиваль-конкурс эрта. Фестиваль кок йыжыҥлан шелалтын: 31 май марте тушко ушнаш шонышо-влак теме дене келшен толшо скульптурын эскизшын сӱретше дене пырля uprku@mail.ru электрон адресыш йодмашым колтышаш улыт. 6-10 августышто скульптурыжымак ыштыман. Тидыже Йошкар-Олаште, Сомбатхей микрорайонышто верланыше «Марий паркыште» лиеш. Конкурсыш 18 ияш деч кугурак ийготан кидмастар-влак ушнен кертыт. Фестиваль жапыште ыштыме арт-объект-влак дене варажым «Марий паркым» сӧрастараш тӱҥалыт. Мероприятийын художественный вуйлатышыже – спидкарвинг – бензопила дене скульптурым пӱчекедымаш – тӱнян чемпионжо Владимир Алманов. Пашаже-влакым ончен, чылт ӧрат: кузе нуным тыге илышыште гаяк чын койшын ышташыже лиеш? Поснак йомакысе геройжо але пӱртӱсысӧ янлыкше-влакым налаш гын. Тидым те фотосӱретла гочат ужын кертыда. https://газетамарийэл.рф/avazhyn-pӧleklyme-tuvy..

Мемнан землякна Кужэҥер район Шорсолаште шочын-кушшо рвезе, кызыт Новороссийскыште служитлыше младший лейтенант Анатолий Иванов "Российын Геройжо" чап лӱм дене палемдалтын! Таче, 30 майыште, тудлан Россий Президент Владимир Путин Кремльысе Екатерининский залыште "Шӧртньӧ Шӱдыр" медаль ым кучыктен. Саламлена! Кугешнена!

«Ойгырен шинчыман огыл…» «Кажне айдемылан ты але вес специальностьым Юмо так арам кучыктен ок пу, очыни», – ойла Кужэҥер эмлымверын акушер-гинекологшо, Марий Эл Республикын сулло врачше, Кужэҥер районын да посёлкын почетан еҥже Роза Андреевна Попова. Тудо ӱдырамаш-влакын тазалыкыштым аралыме, тукымыштым шуяш полшымо суапле пашаште 36 ий тырша. Кажне кечын гаяк тудын деке таушташ толшо-влак улыт. Владислав пелашыж дене коктын кок шочшым ончен куштеныт, йол ӱмбаке шогалтеныт. Алексей эргышт военный лийын гын, Марина ӱдырышт аваже семынак врач-гинеколог. https://газетамарийэл.рф/ojgyren-shinchyman-ogyl/